بررسی اهداف و منافع ژئوپلیتیکی ایران و ترکیه در آسیای مرکزی (با تاکید بر ازبکستان)

فضای جغرافیایی و به¬تبع آن ارزش¬های فضا، نقشی مهم در رفتار کشورها دارد و الگوهای رفتاری متفاوتی مانند همکاری، تعامل، رقابت و ستیز را می¬آفریند. این تحقیق به بررسی و تحلیل اهداف و منافع ژئوپلیتیکی رابطه ایران و ترکیه با ازبکستان می¬پردازد. روش انجام تحقیق در این پژوهش توصیفی-تحلیلی و ابزار گردآوری اطلاعات، روش کتابخانه¬ای (اسنادی) می-باشد. نتیجه تحقیق حاضر با تکیه بر یافته های کتابخانه ای نشان میدهد که موقعیت جغرافیایی و ژئوپلیتیکی ازبکستان در سه سطح منطقه ای، فرامنطقه ای وجهانی عامل رقابت قدرتها و تاثیرگذاری در رابطه آنها با این کشور می باشد. منابع انرژی به همراه عامل خطوط انتقال انرژی، کالا، بازار مصرف، و بسترهای مهم ژئو اکونومیکی، ژئوکالچری در این کشور مهم ترین عامل در رقابت قدرتها بویژه کشور ایران و ترکیه که به عنوان قدرتهای منطقه ای می باشند، محسوب می گردد. برپایه یافته های تحقیق این نتیجه حاصل شد که، کشورهای ایران و ترکیه برای نفوذ در منطقه دارای اهداف گوناگون بوده اند و برای رسیدن به این اهداف از ابزارهای گوناگونی بهره گرفته اند، که در این بین ترکیه به دلیل استفاده مناسب از فرصت ها و همچنین عدم وجود محدودیت برای ترکیه در منطقه و جامعه جهانی، موفق تر از ایران بوده است. ایران نیز با توجه به محدودیت ها، تحریم ها و برداشت غلط از اسلام سیاسی ایران و همچنین عدم وجود برنامه-ی مشخص و علمی برای حضور در منطقه، نتوانست از ابزارهای مناسب موجود بهره ببرد و در منطقه نفوذ سیاسی، اقتصادی و فرهنگی داشته باشد. و از طرفی هر دو کشور نیز نتوانسته اند از زمینه هایی که می توانستند برای حضور در منطقه بایکدیگر همکاری داشته باشند، استفاده کنند.